解深宻經卷第五
唐三藏法師玄奘奉 詔譯
如來成所作事品第八
爾時,曼殊室利菩薩摩訶薩白佛言:“世尊!如佛所說如來法身,如來法身有何等相?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!若於諸地波羅蜜多,善修出離,轉依成满,是名如來法身之相。當知此相,二因縁故不可思議:無戲論故,無所爲故;而諸衆生計著戲論,有所爲故。”
“世尊!聲聞、獨覺所得轉依,名法身不?”
“善男子!不名法身。”
“世尊!當名何身?”
“善男子!名解脫身。由解脫身故,說一切聲聞、獨覺與諸如來平等平等;由法身故,說有差别。如來法身有差别故,無量功徳最勝差别,筭數譬喻所不能及。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!我當云何應知如來生起之相?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!一切如來化身作業,如世界起一切種類;如來功徳衆所莊嚴,住持爲相。當知化身相有生起,法身之相無有生起。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!云何應知示現化身方便善巧?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!徧於一切三千大千佛國土中,或衆推許増上王家,或衆推許大福田家,同時入胎、誕生、長大、受欲、出家、示行苦行、捨苦行已成等正覺,次第示現,是名如來示現化身方便善巧。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!凡有幾種,一切如來身所住持言音差别?由此言音所化有情,未成熟者令其成熟,已成熟者縁此爲境速得解脫。”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!如來言音略有三種:一者、契經;二者、調伏;三者、本母。”
“世尊!云何契經?云何調伏?云何本母?”
“曼殊室利!若於是處,我依攝事顯示諸法,是名契經。謂依四事,或依九事,或復依於二十九事。
“云何四事?一者、聽聞事;二者、歸趣事;三者、修學事;四者、菩提事。
“云何九事?一者、施設有情事;二者、彼所受用事;三者、彼生起事;四者、彼生已住事;五者、彼染淨事;六者、彼差别事;七者、能宣說事;八者、所宣說事;九者、諸衆㑹事。
“云何名爲二十九事?謂:依雜染品,有攝諸行事,彼次第隨轉事,即於是中作補特伽羅想已於當來世流轉因事,作法想已於當來世流轉因事;依清淨品,有繫念於所縁事,即於是中勤精進事,心安住事,現法樂住事,超一切苦縁方便事,彼徧知事——此復三種:顚倒徧知所依處故,依有情想外有情中邪行徧知所依處故,内離増上慢徧知所依處故,修依處事,作證事,修習事,令彼堅固事,彼行相事,彼所縁事,已斷未斷觀察善巧事,彼散亂事,彼不散亂事,不散亂依處事,修習劬勞加行事,修習勝利事,彼堅牢事,攝聖行事,攝聖行眷屬事,通逹眞實事,證得涅槃事,於善說法毗奈耶中世間正見超昇一切外道所得正見頂事,及即於此不修退事——於善說法、毗奈耶中,不修習故說名爲退,非見過失故名爲退。
“曼殊室利!若於是處,我依聲聞及諸菩薩,顯示别解脫及别解脫相應之法,是名調伏。”
“世尊!菩薩别解脫,幾相所攝?”
“善男子!當知七相:一者、宣說受軌則事故;二者、宣說隨順他勝事故;三者、宣說隨順毀犯事故;四者、宣說有犯自性故;五者、宣說無犯自性故;六者、宣說出所犯故;七者、宣說捨律儀故。
“曼殊室利!若於是處,我以十一種相決了分别顯示諸法,是名本母。何等名爲十一種相?一者、世俗相;二者、勝義相;三者、菩提分法所縁相;四者、行相;五者、自性相;六者、彼果相;七者、彼領受開示相;八者、彼障礙法相;九者、彼隨順法相;十者、彼過患相;十一者、彼勝利相。
“世俗相者,當知三種:一者、宣說補特伽羅故;二者、宣說徧計所執自性故;三者、宣說諸法作用事業故。
“勝義相者,當知宣說七種眞如故。
“菩提分法所縁相者,當知宣說徧一切種所知事故。
“行相者,當知宣說八行觀故。云何名爲八行觀耶?一者、諦實故;二者、安住故;三者、過失故;四者、功徳故;五者、理趣故;六者、流轉故;七者、道理故;八者、總别故。
“諦實者,謂諸法眞如。
“安住者,謂或安立補特伽羅,或復安立諸法徧計所執自性,或復安立一向、分别、反問、置記,或復安立隱宻、顯了、記别、差别。
“過失者,謂我宣說諸雜染法,有無量門差别過患。
“功徳者,謂我宣說諸清淨法,有無量門差别勝利。
“理趣者,當知六種:一者、眞義理趣;二者、證得理趣;三者、教導理趣;四者、逺離二邊理趣;五者、不可思議理趣;六者、意趣理趣。
“流轉者,所謂三世,三有爲相,及四種縁。
“道理者,當知四種:一者、觀待道理;二者、作用道理;三者、證成道理;四者、法爾道理。觀待道理者,謂若因若縁能生諸行及起隨說,如是名爲觀待道理。作用道理者,謂若因若縁能得諸法,或能成辦,或復生已作諸業用,如是名爲作用道理。證成道理者,謂若因若縁能令所立、所說、所標,義得成立,令正覺悟,如是名爲證成道理;又此道理略有二種:一者、清淨;二者、不清淨。由五種相名爲清淨,由七種相名不清淨。
“云何由五種相名爲清淨?一者、現見所得相;二者、依止現見所得相;三者、自類譬喻所引相;四者、圎成實相;五者、善清淨言教相。
“現見所得相者,謂一切行皆無常性,一切行皆是苦性,一切法皆無我性,此爲世間現量所得;如是等類,是名現見所得相。
“依止現見所得相者,謂一切行皆刹那性,他世有性,淨、不淨業無失壞性,由彼能依麤無常性見可得故,由諸有情種種差别依種種業現可得故,由諸有情若樂若苦、淨不淨業以爲依止現可得故;由此因縁,於不現見可爲比度。如是等類,是名依止現見所得相。
“自類譬喻所引相者,謂於内外諸行聚中,引諸世間共所了知所得生死以爲譬喻,引諸世間共所了知所得生等種種苦相以爲譬喻,引諸世間共所了知所得不自在相以爲譬喻,又復於外引諸世間共所了知所得衰盛以爲譬喻;如是等類,當知是名自類譬喻所引相。
“圎成實相者,謂即如是現見所得相,若依止現見所得相,若自類譬喻所得相,於所成立,決定能成,當知是名圎成實相。
“善清淨言教相者,謂一切智者之所宣說,如言涅槃究竟寂靜,如是等類,當知是名善清淨言教相。
“善男子!是故由此五種相故,名善觀察清淨道理;由清淨故,應可修習。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!一切智者相,當知有幾種?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!略有五種:一者、若有出現世間一切智聲,無不普聞;二者、成就三十二種大丈夫相;三者、具足十力,能斷一切衆生一切疑惑;四者、具足四無所畏,宣說正法,不爲一切他論所伏,而能摧伏一切邪論;五者、於善說法、毗奈耶中,八支聖道、四沙門等皆現可得。如是生故,斷疑網故,非他所伏能伏他故,聖道、沙門現可得故,如是五種,當知名爲一切智相。
“善男子!如是證成道理,由現量故,由比量故,由聖教量故,由五種相名爲清淨。
“云何七種相名不清淨?一者、此餘同類可得相;二者、此餘異類可得相;三者、一切同類可得相;四者、一切異類可得相;五者、異類譬喻所得相;六者、非圎成實相;七者、非善清淨言教相。
“若一切法意識所識性,是名一切同類可得相。若一切法相、性、業、法、因果異相,由隨如是一一異相,決定展轉各各異相,是名一切異類可得相。善男子!若於此餘同類可得相,及譬喻中有一切異類相者,由此因縁,於所成立非決定故,是名非圎成實相。又於此餘異類可得相,及譬喻中有一切同類相者,由此因縁,於所成立不決定故,是名非圎成實相。非圎成實故,非善觀察清淨道理;不清淨故,不應修習。若異類譬喻所引相,若非善清淨言教相,當知體性皆不清淨。
“法爾道理者,謂如來出世若不出世,法性安住,法住,法界,是名法爾道理。
“總别者,謂先總說一句法已,後後諸句差别分别究竟顯了。
“自性相者,謂我所說有行有縁,所有能取菩提分法——謂念住等,如是名爲彼自性相。
“彼果相者,謂若世間、若出世間,諸煩惱斷,及所引發世出世間諸果功徳,如是名爲得彼果相。
“彼領受開示相者,謂即於彼,以解脫智而領受之,及廣爲他宣說開示,如是名爲彼領受開示相。
“彼障礙法相者,謂即於修菩提分法,能隨障礙諸染汙法,是名彼障礙法相。
“彼隨順法相者,謂即於彼多所作法,是名彼隨順法相。
“彼過患相者,當知即彼諸障礙法所有過失,是名彼過患相。
“彼勝利相者,當知即彼諸隨順法所有功徳,是名彼勝利相。”
曼殊室利菩薩白佛言:“惟願世尊爲諸菩薩略說契經、調伏、本母不共外道陀羅尼義,由此不共陀羅尼義,令諸菩薩得入如來所說諸法甚深宻意。”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!汝今諦聽,吾當爲汝略說不共陀羅尼義,令諸菩薩於我所說宻意言辭能善悟入。
“善男子!若雜染法,若清淨法,我說一切皆無作用,亦都無有補特伽羅,以一切種離所爲故;非雜染法先染後淨,非清淨法後淨先染。凡夫異生於麤重身,執著諸法、補特伽羅自性差别,隨眠妄見以爲縁故,計我、我所;由此妄見,謂我見、我聞、我齅、我甞、我觸、我知、我食、我作、我染、我淨,如是等類邪加行轉。若有如實知如是者,便能永斷麤重之身,獲得一切煩惱不住,最極清淨,離諸戲論,無爲依止,無有加行。善男子!當知是名略說不共陀羅尼義。”
爾時世尊欲重宣此義,復說頌曰:
“一切雜染清淨法,皆無作用數取趣。
由我宣說離所爲,染汙清淨非先後。
於麤重身隨眠見,爲縁計我及我所;
由此妄謂我見等,我食我爲我染淨。
若如實知如是者,乃能永斷麤重身,
得無染淨無戲論,無爲依止無加行。”
爾時,曼殊室利菩薩摩訶薩復白佛言:“世尊!云何應知諸如來心生起之相?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!夫如來者,非心意識生起所顯,然諸如來有無加行心法生起,當知此事猶如變化。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!若諸如來法身逺離一切加行,既無加行,云何而有心法生起?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!先所修習方便般若加行力故,有心生起。善男子!譬如正入無心睡眠,非於覺悟而作加行,由先所作加行勢力而復覺悟。又如正在滅盡定中,非於起定而作加行,由先所作加行勢力還從定起。如從睡眠及滅盡定心更生起,如是如來由先修習方便般若加行力故,當知復有心法生起。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!如來化身,當言有心?爲無心耶?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!非是有心,亦非無心。何以故?無自依心故,有依他心故。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!如來所行、如來境界,此之二種,有何差别?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!如來所行,謂一切種如來共有不可思議無量功徳,衆所莊嚴清淨佛土。如來境界,謂一切種五界差别。何等爲五?一者、有情界;二者、世界;三者、法界;四者、調伏界;五者、調伏方便界。如是名爲二種差别。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!如來成等正覺,轉正法輪,入大涅槃,如是三種當知何相?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!當知此三皆無二相,謂非成等正覺,非不成等正覺;非轉正法輪,非不轉正法輪;非入大涅槃,非不入大涅槃。何以故?如來法身究竟淨故,如來化身常示現故。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!諸有情類,但於化身見聞奉事生諸功徳,如來於彼有何因縁?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!如來是彼増上所縁之因縁故。又彼化身是如來力所住持故。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!等無加行,何因縁故,如來法身爲諸有情放大智光,及出無量化身影像,聲聞、獨覺解脫之身,無如是事?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!譬如,等無加行,從日月輪水火二種頗胝迦寳放大光明——非餘水火頗胝迦寳,謂大威徳有情所住持故,諸有情業増上力故。又如從彼善工業者之所雕飾,末尼寳珠出印文像,不從所餘不雕飾者。如是縁於無量法界方便般若極善修習,磨瑩集成如來法身,從是能放大智光明,及出種種化身影像,非惟從彼解脫之身有如斯事。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!如世尊說:‘如來、菩薩威徳住持,令諸衆生於欲界中,生刹帝利、婆羅門等大富貴家,人身財寳無不圎满;或欲界天、色、無色界,一切身財圎满可得。’世尊!此中有何宻意?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!如來、菩薩威徳住持,若道若行,於一切處能令衆生獲得身財皆圎满者,即隨所應,爲彼宣說此道此行。若有能於此道此行正修行者,於一切處所獲身財無不圎满。若有衆生於此道行違背輕毀,又於我所起損惱心及瞋恚心,命終已後,於一切處所得身財無不下劣。曼殊室利!由是因縁,當知如來及諸菩薩威徳住持,非但能令身財圎满,如來菩薩住持威徳,亦令衆生身財下劣。”
曼殊室利菩薩復白佛言:“世尊!諸穢土中,何事易得?何事難得?諸淨土中,何事易得?何事難得?”
佛告曼殊室利菩薩曰:“善男子!諸穢土中,八事易得,二事難得。何等名爲八事易得?一者、外道;二者、有苦衆生;三者、種姓家世興衰差别;四者、行諸惡行;五者、數犯尸羅;六者、惡趣;七者、下乗;八者、下劣意樂加行菩薩。何等名爲二事難得?一者、増上意樂加行菩薩之所遊集;二者、如來出現于世。曼殊室利!諸淨土中與上相違,當知八事甚爲難得,二事易得。”
爾時,曼殊室利菩薩摩訶薩白佛言:“世尊!於是解深宻法門中,此名何教?我當云何奉持?”
佛告曼殊室利菩薩摩訶薩曰:“善男子!此名如來成所作事了義之教。於此如來成所作事了義之教,汝當奉持。”
說是如來成所作事了義教時,於大㑹中,有七十五千菩薩摩訶薩,皆得圎满法身證覺。
解深宻經卷第五
西安釋典文化龍藏法音工作室製作