六度集經 卷第七
吳 天竺三藏法師 康僧㑹譯
禪度無極第五(凡九章)
“禪度無極者,云何?端其心,一其意,合㑹眾善,內著心中,意諸穢惡,以善消之。凡有四禪:一禪之行,去所貪愛五妖邪事。眼覩華色,心爲淫狂;去耳聲、鼻香、口味、身好,道行之志必當遠彼。又有五蓋:貪財蓋、恚怒蓋、睡眠蓋、淫樂蓋、悔疑蓋。有道無道、有佛無佛、有經無經,心意識念,清淨無垢,心明覩真得無不知,天龍鬼妖所不能惑。猶人有十怨脫身離之,獨處山間眾所不知,無所復畏;人遠情慾,內淨心寂,斯謂一禪。
“心獲一禪,進向二禪。第二之禪,如人避怨,雖處深山懼怨尋之,踰自深藏。行寂雖遠十情慾怨,猶恐慾賊來壞道志。得第二禪,情慾稍遠不能污己。第一之禪,善惡諍(此同‘爭’),以善消惡,惡退善進。第二之禪,喜心寂止,不復以善往消彼惡也。喜善二意悉自消滅,十惡煙絕,外無因縁來入心者。譬如高山其頂有泉,無流入者,亦非龍雨,水自內出,水淨泉滿;善由心出,惡不復由耳目鼻口入。御心如是,便向三禪。
“第三之禪,守意牢固,善惡不入;心安如須彌,諸善不出,外事善惡寂滅不入。心猶蓮華根莖在水,華合未發爲水所覆。三禪之行,其淨猶華,去離眾惡身意俱安。御心如是,便向四禪——善惡皆棄,心不念善亦不存惡,心中明淨猶琉璃珠;又如玉女淨自沐浴,名香塗身,內外衣新鮮明上服,表裏香淨。
“菩薩心端獲彼四禪,群邪眾垢無能蔽其心,猶若淨繒在作何色;又如陶家埏埴(shan1 shi2)爲器,泥無沙礫在作何器;又猶鍛師熟煉名金,百奇千巧從心所欲。菩薩心淨得彼四禪,在意所向,輕舉騰飛,履水而行,分身散體,變化萬端,出入無間存亡自由;獲日月,動天地,洞視徹聽靡不聞見;心淨觀明得一切智——未有天地眾生所更,十方現在眾心所念,未萠(meng2同‘萌’)之事,眾生魂靈爲天爲人,入太山、餓鬼、畜生道中,福盡受罪,殃訖受福,無遠不知。
“夫得四禪,欲得溝港、頻來、不還、應儀、縁一覺、如來至真平等正覺無上之明,求之即得。猶若萬物皆因地生,自五通智至于世尊,皆四禪成;猶眾生所作,非地不立。”
眾祐又曰:“羣生處世,政使天帝仙聖巧黠(xia2)之智,不覩斯經,不獲四棄之定者,猶爲愚朦之也。旣有智慧,而復一心,即近度世。世爲菩薩禪度無極一心如是。”
“昔者,比丘飯畢澡漱,入深山丘,墓間樹下坐,叉手低頭,一心滅念。內意心中消去五蓋,五蓋滅後,其心炅(jiǒng)然,冥退明存。顧愍天人蜎(xuan1通‘翾’)飛蚑行蝡(ruan3)動之類,傷其愚惑懷斯五蓋,遏絕明善之心。消去五蓋諸善即强,猶若貧人舉債治生,獲利還彼餘財修居,日有利入,其人心喜;又如奴使勉爲良民,困病獲瘳,九族日興,牢獄重罪逢赦得出;又如重寶度海歷嶮(xiǎn),還家見親其喜無量。心懷五蓋猶斯五苦,比丘見諦去離五蓋,猶彼凡人免上五患;蓋退明進,眾惡悉滅,道志强盛即獲一禪。
“自一禪之二禪,凡有三行:一曰勤仂(li4),二曰數念,三曰思惟。自斯三事得成四禪,以一禪至二禪,以二禪之三禪,以三禪之四禪。四禪勝三禪,三禪勝二,二勝一。
“第一之禪,十惡退,五善進。何謂十惡?眼樂色、耳音、鼻香、口味、身好,并上五蓋,謂之十惡。何謂五善?一計、二念、三愛、四樂、五曰一心,斯五善處內。
“第二之禪,不計、不念,制心內觀,善行在內,不復由耳目鼻口出入,善惡二行不復相干,心處在內,惟有歡喜也。
“三禪之行除去歡喜,心向清淨,怕(bó此通‘泊’)然寂寞。眾祐名佛、應儀曰:‘諸能滅欲淨其心者,身終始安。’
“第四之禪,喜心去,得寂定。
“一禪、耳爲聲亂,二禪、心爲念亂,三禪、心歡喜亂,四禪、心爲喘息亂。一禪耳聲止,進至二禪;二禪念滅,進至三禪;三禪歡喜滅,進至四禪;四禪喘息滅,得空定。菩薩禪度無極一心如是。”
“菩薩志道,凡以幾事,能令內淨心一得禪?或見老者,頭白齒落,形體變異,覩之意悟,曰:‘吾後必然。’一心得禪。
“或覩病者,身心困痛,猶被杖楚,悵然悟曰:‘吾後必然。’一心得禪。
“或覩眾生壽命終訖,息絕煴(yun1)逝,神遷身冷;九族捐之,遠著外野,旬日之間胮(pang1)脹爛臭;或爲狐犬眾鳥所噉,肌肉生蟲,蟲還食身;膿血惡露滂沱流地,骸骨解散,節節異處,足跖(zhi1)脛髀、尻(kao1)脊脇臂、頭齒髑髏,各自分離。道人念曰:‘夫生有死,人物猶幻,㑹即有離,神逝體散。吾豈得止,獨不如彼乎?’覩之愴然,一心得禪。
“或見乆死,體骨消滅,泥土同塵。深自惟曰:‘吾體方爾。’一心行禪。
“或以聞太山湯火之毒、酷裂之痛,餓鬼飢饉積年之勞,畜生屠剥(bo1)割截之苦,存之愕然,一心得禪。
“或見窮凍餓死,或見履非之人爲王法所戮,道人念曰:‘斯人遭患,由無道志,吾不精進,必復如彼也。’一其心得禪。
“深惟內觀,下即爲屎尿所迫,上即爲寒熱所熁(xie2),覺身可惡,一心得禪。
“或見惡歲五穀不豐,民窮爲亂更相挌(ge2同‘格’)戰,死屍縱橫,覩之愴然:‘吾不爲道,必復如之。’一其心得禪。
“覩盛有衰榮財難保,少壯有老病壽猶電,憶之愕然,一其心得禪。
“念佛巍巍相好難雙矣,皆由清淨致爲眾祐,存之欣然,一其心得禪。
“念經深義,沙門高行,一其心得禪。惟身行善,前後積德,一其心得禪。惟愚所求違佛明法,勞而益罪,諸天處世守戒奉齋,自致昇天榮壽無量,一其心得禪。受佛深經反覆思之,爲眾訓導,中心歡喜,一其心得禪。
“存憶眾生有成輙壞,壞皆苦痛,惟之愴然,一其心得禪。眾生之性莫能自保,來始之變,道人自懼,命盡卒(zu2)至,或墮惡道,視世榮樂真僞如夢,志重醒悟,一其心得禪。
“諸食入口與涕唾澆濽(cuan2),外好內臭化成屎尿,憶之可惡,一其心得禪。
“兒在母腹,初如凝粥,以漸長大,三十八七日,身體皆成,臨生之難,多危少安。旣生之後,諸病並進,或一或十、或五十至百年,皆當老死無免斯患,惟已(ji3)亦然,一其心得禪。
“有存即滅,尋之無處,三界皆空,志無貪慕,悲念眾生不覩佛經,邪欲所蔽無知非常,誓願拯濟,一其心得禪。
“志成行高,懷四等心愍育眾生,猶若慈母哀護㓜兒,兒隨輩熈戲,母以慈心行索,覩兒爲泥塵所污,飢渴啼呼。覩兒若茲,悲淚抱歸,洗浴衣食(yi4 si4),身康心恱,慈母歡喜,愛攝徘徊不捨如前。道人慈悲,愛護眾生踰彼慈母,敎天下人、蜎飛蚑行蝡動之類,奉佛覩經,親沙門眾,採執佛戒懷而行之,遠離三惡,心念善、口言善、身行善,抑上三惡,永興三善,長不令更太山地獄、餓鬼、畜生窮苦險處,安以無極之福堂。尋復追悔,懼其處福爲之憍蕩,恣從惡心還處三塗,示榮祿之禍,非常、苦、空之變以戒之也。勸取無爲,如彼慈母攝護之意也。
“思十六事,一其心得禪。何謂十六?喘息長短即自知,喘息動身即自知,喘息微著即自知,喘息快不快即自知,喘息止走即自知,喘息歡慼(qi1)即自知,自惟萬物無常喘息自知,萬物過去不可追得喘息自知,內無所思棄捐所惟喘息自知,放棄軀命不棄軀命喘息自知。
“道人深思:‘有是即得是,無是不得是;夫生必有老死之患,魂靈不滅即更受身。不生即無老,不老即無死。’念是,一其心得禪。
“道人以眼觀世生死,但以十二因縁;念此,一其心得禪。
“道人以五事自觀形體:一曰、自觀面類數變,二曰、苦樂數移,三曰、志意數轉,四曰、形體數異,五曰、善惡數改,是謂五事。數有變異,猶如流水前後相及;念此,一其心得禪。
“道人念禪當云何?目見死人,自頭至足諦觀熟視,存想著心;行坐臥起飯飲萬役,常念著心以固其志,得禪自在所念。譬如人炊數斛米飯欲知熟未,直取一米捻爕(nie4 xie4)視之;一米熟者,明餘者皆熟。道志若茲,心之逥走,猶水之流,道人直念一事,心停意淨,應儀真道,滅度可得。
“第一之禪欲得應儀,可得不?曰:中有得者,有不得者。
“何行能得?何行不得?於一禪中,有念有愛,道則不成。天地無常,虛空難保,盡內穢垢,無貪愛念,志淨如斯,應真可得。二三至四,執心當如一禪。志存一禪未得應儀,命終何趣?即上七天受壽一劫;在二禪終,上十一天受壽二劫;處三禪終,上十五天受壽八劫;處四禪終,上十九天壽十六劫。
“道人自觀內體惡露,都爲不淨;髮膚、髑髏、皮肌、眼涙涕唾、筋脉肉髓、肝胏腸胃、心膽脾腎、屎尿膿血,眾穢共合乃成爲人。猶若以囊盛五穀也,有目瀉囊,分別視之,種種各異。明人如此內觀其身,四大種數各自有名,都爲無人;以無欲觀,乃覩本空,一其心得禪。
“道人深觀別身四大:地水火風。髮毛骨齒、皮肉五藏,斯即地也。目淚涕唾、膿血汗肪、髓腦小便,斯即水也。肉身溫熱主消食者,斯即火也。喘息呼吸,斯即風也。譬如屠兒殺畜刳(ku1)解,別作四分,具知委曲。道人內觀分別四大,此地彼水,火風俱然,都爲無人;念之志寂,一其心得禪。
“道人自覺喘息長短,遲疾巨細皆別知之,猶人削物自知深淺,念息如此,一其心得禪。菩薩禪度無極,一心如是。”
太子出遊,王勅國內:“無令眾穢,當彼王道。”太子出城,第二天帝化爲老人,當其車前,頭白背僂,倚杖羸歩。太子曰:“斯人何乎?”御史對曰:“老人矣!”
“何謂爲老?”曰:“四大根熟,餘命無幾。”太子曰:“吾後亦當老乎?”對曰:“自古有老,無聖免茲。”太子曰:“吾謂尊榮與凡有異,而俱不免,榮何益己?”還宮存之,一心得禪。
王問僕曰:“太子出遊覩國喜乎?”對曰:“道觀老耄,存世非常,心不爲欣。”王懼去國,重益樂人,惑之以榮華,亂之以眾音,欲壞其道意令守尊位也。
後復出遊,王重勅曰:“無令羸老在道側也。”前釋復化爲病人,體疲氣微,肉盡骨立,惡露塗身,倚在門側。曰:“斯復何人?”對曰:“病人也。”曰:“何謂爲病?”
“飲食不節,臥起無常,故獲斯病,或愈或死。”曰:“吾亦飲食不節,臥起無常,故更病乎?”對曰:“有身即病,無免斯患。”太子曰:“吾不免患,後必如之。”還宮存之,一心入禪。
後出,帝釋復化爲死人,舁(yu2)擔建旐(zhao4),哀慟塞(se4)路。曰:“斯復何人?”對曰:“死人。”“何謂爲死?”
“命終神遷,形骸散矣,長與親離,痛夫難處。”太子曰:“吾亦然乎?”對曰:“上聖之純德,無免斯患。”逥車還宮,一心入禪。
後復出遊,之王田廬,坐樹下。覩耕犂者,反土蟲出,或傷或死,烏追食之。心中愴然,長歎曰:“咄!眾生擾擾,痛焉難處。”念之悵如,一心入禪。
時日盛出,照太子身,樹爲低枝不令日炙。王尋所之,遙覩無上聖德之靈,悲喜交集,不識投身,稽首爲禮,太子亦俱稽首于地。父子辭畢,王還于宮,太子一心入禪。菩薩禪度無極,一心如是。
太子初生,王令師相,師曰:“處國必爲飛行皇帝;捐國作沙門者,當爲天人師也。”王興三時殿,春、夏、冬各自異殿;殿有五百妓人,不肥不痩,長短無呵,顏華鮮明,皆齊桃李,各兼數伎,姿態傾賢,以樂(yue4)太子。殿前列種甘果,華香苾芬;清淨浴池,中有雜華,異類之鳥,鳴聲相和。宮門開閉聞四十里,忠臣衛士徼(jiao4)循不懈;警備之鳥,鵁鶄(jiāo jīng)鴛鴦驚鳴相屬。
太子年十七,無經不通,師更拜受。王爲納妃,妃名裘夷,容色之華,天女爲雙。力勢頓却六十巨象。至年十九,太子都合諸妓凡千五百人,共處一殿,極其伎樂(yue4)。欲令疲卧可得捨去,天令樂人皆卧無知。太子静思視諸妓人,猶木梗人,百節皆空,中如竹節,手足垂地,涕淚流出,口唾汙頰,伏鼓亂頭。樂人皆著名璫垂懸歩搖華光,珠璣瓔珞琨環雜巧,羅縠(hu2)文繡上服御衣;琴瑟箏笛、笳(jia1)簫樂器,縱橫著地。警備之鳥及守衛者,頓瞑無識。
太子以無蔽之眼遍觀眾身,還觀其妃,頭髮髑髏,骨齒爪(zhao3)指,皮膚肌肉,膿血髓腦,筋脉心膽,脾腎肝胏(fei4 同‘肺’),腸胃眼淚,屎尿涕唾,內視猶枯骨,外視猶肉囊,無一可貴。不淨臭處,覩之存憶令人吐逆。猶藍假面,文綵衣之,熏香其表,以屎尿膿血滿著其內;愚者信其表,明者覩其內,遠之萬里,猶復閉目也。
太子覩之若幻難可乆保,處世假借,必當還主。卧者縱橫,猶如死屍,殊不樂焉,一心得禪。從禪覺,仰視沸星,夜已向半;諸天畟塞(ce4 se4),叉手作禮,華香眾樂(yue4)舉願無量,太子覩諸天稽首,即說經曰:“婬泆最惡,令人狂醉,謗正歎邪,以瞑爲明,是故諸佛、辟支佛、阿羅漢,不譽爲善,當疾遠之。”反覆思惟,呼車匿曰:“疾鞁(bi4)揵(jian4)陟。”重自惟曰:“城門關閉聞四十里,云如之何?”
諸天僉然曰:“敬諾,世尊!吾等御門令其無聲。”宮人無知,馬蹄寂然不聞微聲;太子上馬,百億帝釋、四百億四大天王、天龍鬼神,翼從導引,平治塗路。天樂(yue4)詠歌:“無上巍巍吾生遇哉,得覩靈輝消心塵勞,永世不衰;痛夫八難,遠尊可哀!”重曰:“遇哉!吾等偶諧。”
馬始出門,門即有聲;馬哽咽悲鳴,淚流交頸。諸天厭王,一國無知。所以然者,欲令太子早得佛道。太子棄金輪王七寶之位,忍眾苦、度眾生,菩薩禪度無極,一心如是。
太子未得道時,取地藳(gao3)草,於樹下叉手正坐,棄眾垢念,清其心,一其志。自念曰:“今日爲始,肌筋枯腐,于此不得佛者,吾終不起。”菩薩即得一禪,二、三至四禪,即於一夜得一術闇,知無數劫父母兄弟、妻子九族。二夜之中得二術闍,自知無數劫貧富貴賤、長短白黒,眾生心中有念無念,得無不知。三夜之中得三術闍,三毒都滅。夜向明時,佛道成矣。深自思曰:“吾今得佛,甚深甚深難知難了,微中之微、妙中之妙也。今佛道成,得無不知。”起至龍水所,龍名文隣,文隣所處,水邊有樹,佛坐樹下曰:“昔者,定光佛授吾尊決,當爲釋迦文佛;真如所聞,吾今得佛矣。自無數劫來,布施、持戒、忍辱、精進、禪定、明度,積功之願,始今得極尊;作善福歸,不亡我功。”佛適念之,便入禪度無極。
佛在水邊,光明徹照龍所居處。覩光影,鱗甲皆起。龍甞見三佛:拘婁秦佛、拘那含牟尼佛、迦葉佛,三佛得道,皆在此坐,明悉照龍所居。龍覩光明,念曰:“斯光與前三佛光影齊同,世間得無復有佛乎?”龍大歡喜,出水左右顧視,覩佛坐樹下,身有三十二相,紫磨金色,光明奕奕過月踰日,相好端正如樹有華。龍前趣佛,頭面著地,遶佛七帀,身去佛四十里,以七頭覆佛上。龍喜作風雨七日七夕,佛端坐不動、不搖、不喘、不息,七日不食,得佛心喜都無身想。龍大歡喜,亦七日不食無飢渴念。
七日畢,風雨止,佛禪覺悟。龍化爲梵志,年少鮮服,長跪叉手,稽首問曰:“得無寒無熱、無飢無渴,功福㑹聚,眾毒不加,處世爲佛,三界特尊,豈不快哉?”
佛告龍曰:“過去諸佛經說:眾生離三惡道得爲人快,處世閑居守道志快。昔者所聞今皆獲快,處世懷慈不害眾生快,天魔重毒皆歇快,憺怕(bo2)無欲不慕榮快。於世得道爲天人師,志空、不願、無相之定;眾欲之有身,還神於本無,長存之寂,永與苦絕,斯無上之快矣。”
龍稽首言:“自今已後,自歸佛、歸法。”佛告龍:“方有眾聖,其誓應儀;欲除饉苦,亦當預自歸之。”龍曰:“諾,自歸除饉眾。”畜生之中歸佛先化,斯龍爲首。菩薩禪度無極,一心如是。
佛行道得小徑,其邊有樹,佛坐其下,與千二百五十比丘俱,一心入定。有五百乗車過,佛時盛渴,告阿難曰:“爾取水,吾欲飲之。”曰:“屬有五百乗車過,其水盛濁不可飲。”又重勅曰:“吾渴尤甚,爾駛取水來。”至再三,阿難曰:“有溪名鳩對,清澄且美,可浴可飲。”
佛與阿難說斯未竟,時有一人名胞(pao1)罽,師事逝心,逝心名羅迦藍。胞罽覩佛靈輝,身色紫金,相好甚奇古聖希有,心喜踊蹈,拱手直進,稽首而曰:“屬有五百乗車由斯行矣,世尊寧聞見乎?”曰:“不聞不見也。”
胞罽曰:“世尊卧乎?”曰:“吾坐禪,得一心定。”
胞罽歎曰:“如來、無所著、正真覺玄深之定,乃至斯乎?車向者震國,躬汙塵埃;志道無猗不聞不見,乾坤可動,斯志難傾。吾師在時,亦於道邊樹下得禪,時,亦有五百乗車歷其前,有人問曰:‘寧聞見乎?’曰:‘不聞不覩。’其人曰:‘子時卧出乎?’曰:‘吾一其心得清淨定,故不聞。’其人曰:‘羅漢道志深,乃如之乎?車歷前,身汙塵而不覺。’其人覩彼志幽玄,師事終年。”
胞罽曰:“佛寂定無猗之志,猶吾往師。自今日始,終命奉佛五戒,爲清信士,敢履眾惡。”
佛告胞罽:“五百車聲,孰如雷震之響?”對曰:“千車之聲,猶不比雨之小雷,豈況激怒之霹靂乎?”
世尊曰:“吾昔處阿譚縣蓬廬之下,坐惟生死之本,暴風雨雹、雷電霹靂,殺四特牛、耕者兄弟二人。其縣黎民,觀者甚眾。吾時出經行,有一人至吾所,吾問之曰:‘眾將何觀乎?’其人如事說之。人曰:‘佛時何之?’答曰:‘獨在屋下。’人曰:‘佛時卧乎?’曰:‘不。’人曰:‘焉有寤而不聞乎?志道甚深!自今之後,願師事世尊,奉五淨戒,爲清信士,終身守真。’”
胞罽聞之,心開結解,其喜無量,顧勅從者曰:“內藏金織成衣有千領,擇取妙者來,吾欲上佛。”從者承命歸家取來,胞(pao1)罽自手以衣被(pi1)佛身上,退稽首曰:“自今願世尊屈景靈,之吾鄉諸清信士所,并顧下吾家,宗門巨細各自親身供養於佛。畢天地之壽,以至恭之心奉養天龍鬼神、蜎飛蚑行、蝡動之類者,不如一日飯一沙門,豈況無上正真佛乎?願垂弘慈,授吾無極之福。”世尊曰:“大善!”
菩薩禪度無極,道志如是。
眾祐自說:
爲菩薩時,名曰常悲。常悲菩薩,常流淚且行。時世無佛,經典悉盡,不覩沙門賢聖之眾,常思覩佛聞經妙旨。時世穢濁,背正向邪,華僞趣(qu1同‘趋’)利猶蛾之樂火;四等六度永康之宅,而世廢佛斯法,就彼危禍,以自破碎也,故爲愁荒哀慟且行。
徃昔有佛,名景法無穢如來王,滅度來乆,經法都盡。常悲菩薩夢見其佛爲其說法云:“愼無貢高,學士之行,去心恩愛之垢,無著六情之塵勞,無遺眾愛——毛髮之大藏爾心內;諸念寂滅,是爲無爲。”
菩薩從佛聞斯法,猶餓夫得甘食,其喜無量;心垢除,入淨定。即棄家、捐妻子,入深山、處閑寂,以山水、果蓏(luo3)自供,處山舉手椎(chui2)心哀號而云:“吾生怨乎,不值佛世,不聞佛經!十方現在至真世尊,洞視徹聽,皆一切知,恍惚髣髴,耀輝靡不了之。願現尊靈,令吾覩佛,得聞弘廣大道極趣。”
哀聲適訖,天神下曰:“明士乃爾,莫復哀號。佛有大法,名明度無極之明。過去諸佛、今現在、甫當來,皆由斯成。爾必索之誦習其文,懷識其義奉而行之,爾必得四無所畏、十種力、十八不共;身色紫金,項光無際;十方經道,爾爲明主——眾聖之尊、天人之師,應儀名佛所無有也。”
常悲菩薩仰視報曰:“當由誰聞斯尊法乎?以何方便,之何國土?厥師族名?”天人報曰:“爾自斯正東行,無念色、痛、想、行、識;無念苦樂善惡、耳目鼻口、身心吾我,及人往世所更、來世之事;無念地、水、火、風、空、青黃白黒都及眾色,貪淫瞋恚、愚癡嫉妬、男女九族、左右前後、高下遲疾。無念有佛無佛、有經道無經道、有賢聖無賢聖,空爾意、絕眾願。爾之執心無違吾敎,今覩明度無極聖典。”常悲菩薩仰曰:“敬諾,終始戢(ji2)之。”天人重曰:“精進存之。”言竟,忽然不現。
菩薩受敎,端心內淨,東行索之。數日即止,深自思曰:“吾宿薄祐,生不值佛;世無沙門,君臣憒憒,無知佛者。明度無極、除冥尊師,去斯幾里?”未覩之頃,心中悲猛,舉哀而行,精誠之至感於諸佛。上方佛來,飛在其前,身色紫金,相好絕聖,面若滿月,項有日光,諸天翼從,寶帳華蓋,作樂散華,叉手垂首。
佛歎菩薩曰:“善哉,善哉!爾之快健,覩世希有。”菩薩見佛,且喜且悲,稽首而曰:“願佛哀我,斷我繫、解吾結、開吾盲、愈吾病,爲吾說經。”
佛告之曰:“三界皆空,夫有悉無,萬物若幻,一生一滅,猶若水泡,覩世皆然,爾其思之。吾爲爾說經,端心諦聽,愼無忘也。自是東行二萬里,有國名揵(jian4)陀越,諸菩薩城也。一國之內皆是上士,無凡庸人;欲爲說諸菩薩之德,劫數已盡,其德有餘。至尊上德菩薩名法來,於彼諸聖猶星有月,懷諸經典,其明無限,敷演明度無極之經,反覆敎人;諸菩薩有受經者、誦者、書者、定經源者。爾往見焉,必爲爾師。勸爾索佛,疾馳就之,自當爲爾說內外明度無極景德。”
常悲菩薩,聞佛歎彼菩薩名德,心入法喜,得現在定,眾想都寂。悉覩諸佛爲己說明度無極之德,歎己精進索佛之勲,僉曰:“善哉!求佛之志,爾爲得之。吾於往昔始發意時,亦皆然也。已逝、甫來、現在諸佛,皆如爾索矣。爾必得佛,濟一切生也。”
常悲菩薩從定寤,左右顧視,不復覩諸佛,即復心悲流淚且云:“諸佛靈耀自何所來?今逝焉如?”
菩薩禪度無極,一心如是。
昔有兩菩薩,志清行淨,內寂無欲,表如天金。去穢濁之群,處山澤,鑿石爲室,閑居静志,菅(jian1)衣草席,食果飲泉,清淨無爲,志若虛空,四禪備悉,得五通智:一能徹視無遐不覩,二能洞聽無微不聞,三能騰飛出入無間,四能通知十方眾生心中所念,五能自知無數劫來宿命所更。梵釋仙聖、諸天龍鬼,靡不稽首。處山澤六十餘年,悲念眾生展轉愚冥,不覩爲惡後有重殃,約情棄欲敬奉三尊,福至響應必獲其榮。
二梵志者:一名題耆羅,二名那賴。題耆夜興誦經,疲極卧出。那賴時亦誦經,誤蹈題耆羅首,題耆即興而曰:“誰蹈吾首者?明旦日出一竿,破爾之首爲七分善乎!”那賴曰:“誤蹈爾首,祝(zhou4)誓何重?凡器不行之類,尚有相觸,豈況於人共處終年,而不誤失乎?爾言常誠,明旦日出,吾首必爲七分矣。吾當制日,不令其出。”遂爾不出。
五日之間,舉國幽冥,炬燭相尋,眾官不修,君民惶惑。㑹群寮、請道士,王曰:“日之不出,其咎安在?”道士之中有五通者曰:“山中道士,兩有微諍(同‘爭’),故制日令不出耳。”
王曰:“其諍有縁乎?”道士具以本末爲王說之。王曰:“奈之何?”答曰:“王率群寮民無巨細,馳詣于彼稽首和解,彼必慈和。”王即有詔如道士令,詣于山澤叩頭曰:“國豐民寧,二尊之潤;而今不和,率土失所。其咎在我,黎民無過,願赦之。”
那賴曰:“王勤曉彼意,彼意解者,吾放日矣。”王之題耆羅所,宣那賴旨。王即曰:“令彼以泥塗其首,放日。”泥首即破爲七分,那賴無爲,王臣黎民靡不欣懌。兩道士爲王廣陳:治國當以四等無蓋之慈,勸奉五戒,載十善而行。王及臣民,僉然受戒。王還國有詔曰:“人無尊卑,帶五戒十善經,以爲國政。”自斯之後,王潤逮草木,忠臣誠且清讓,父法母儀室家各尚,守道貞信,家有孝子。
眾祐曰:“兩菩薩覩其國主不知三尊,臣民憒憒邪見自蔽,猶冥中閉目行。愍其徒生徒死不覩佛經,故爲斯變,欲其覩明也。”
佛告諸比丘:“那賴者,吾身是。題耆羅者,彌勒是。菩薩禪度無極,一心如是。”
六度集經卷第七
龍藏音釋
埏埴:埏 尸連切(shan1),埴 承職切(shi2),埏埴和黏土也。
炅:古迥切(jiong3),光也。
蜎:隳緣切(xuan1),小飛也。
仂:林直切(li4),不懈也。
胮:匹絳切(pang1),胮脹也。
跖:音隻(zhi1),足底也。
尻:苦刀切(kao1),脊梁盡出為尻。
熁:虛業切(xie2),火氣上也。
挌:古伯切(ge2),闘也。
捻爕:捻 奴牒切(nie4);爕 蘇協切(xie4)。
肪:音方(fang1),脂也。
刳:音枯(ku1),剖破也。
僂:力主切(lv3),傴也。
耄:莫報切(mao4),八十曰耄。
舁:音餘(yu2),兩手對舉也。
畟塞:畟,察色切(ce4) ,遮遏也;塞 悉則切(se4),充滿也。
本卷由栖心安隐般若精舍群发心供养
西安释典文化龙藏法音工作室制作