莊嚴菩提心經
姚秦 三藏法師 鳩摩羅什譯
如是我聞:
一時,佛住王舍城耆闍崛山中,與大比丘衆千二百人俱;菩薩萬人,其名曰:智光菩薩、法光菩薩、月光菩薩、日光菩薩、無邊光菩薩、䟦陀婆羅等十六正士,如文殊師利本所修行。復有六十菩薩,如彌勒菩薩本所修行,此賢劫中菩薩摩訶薩等。爾時,世尊與無人數大衆圍遶,而爲說法。
爾時,㑹中有菩薩名思無量義,即從座起,整衣服,偏袒右肩,右膝著地,以種種寳華而散佛上。散佛上已,合掌白佛,言:“世尊!欲有所問,惟願世尊哀愍聽許。”
佛告思無量義菩薩:“恣汝所問。”
思無量義菩薩白佛言:“世尊!云何菩薩修菩提心?何者是菩提心?”
佛告思無量義菩薩:“菩薩修菩提心者,非於衆生,菩提心者不可得。此心非色、非見,法亦無有得者。何以故?衆生空故。”
思無量義菩薩白佛言:“世尊!法相如是甚深,菩薩當云何修行?”
佛告思無量義菩薩:“善男子!菩提心者,非有、非造,離於文字。菩提即是心,心即是衆生。若能如是解,是名菩薩修菩提心。
“菩提非過去、未來、現在;如是,心、衆生亦非過去、未來、現在;能如是解,名爲菩薩。然於是中實無所得,以無所得故得。若於一切法無所得,是名得菩提。
“爲始行衆生,故說有菩提。如阿羅漢取證,於法無所得;以世俗言辭,故說有菩提,然菩提實不可得。若於一切法無所得,是名得菩提。然於是中,亦無有心、亦無造心者,亦無有菩提、亦無造菩提者,亦無有衆生、亦無造衆生者,亦無有聲聞、亦無發聲聞者,亦無辟支佛、亦無發辟支佛者,亦無有菩薩、亦無發菩薩者,亦無有佛、亦無成佛者,亦無有爲、亦無造有爲者,亦無有無爲、亦無造無爲者,是中已得、今得、當得,皆不可得。”
佛告:“善男子!諦聽,諦聽,善思念之。所應說者,吾今當說。
“菩薩發菩提心,有十法。何等爲十?
“發第一心,成就衆善本;譬若須彌山,以衆寳莊嚴。
“發第二心,行檀波羅蜜;譬若大地,長養衆善法。
“發第三心,行尸波羅蜜;喻若師子王能降伏衆獸,滅除邪見故。
“發第四心,行羼提波羅蜜;喻若那羅延堅固不可壞,滅除煩惱故。
“發第五心,行毗梨耶波羅蜜,現行衆善法;喻若天華,如意說法故。
“發第六心,行禪波羅蜜;喻若日光明,滅除衆闇故。
“發第七心,行般若波羅蜜,諸願得滿足;喻若商賈客,得離衆難故。
“發第八心,行方便波羅蜜,滅除諸障礙;喻若月成滿,清淨無穢故。
“發第九心,欲滿足本願,遊淨佛國土,樂聽深妙法,滅除貧窮故。
“發第十心,喻若虛空,其智無窮盡;譬如轉輪王,成就一切種智故。
“善男子!如是,能發十種心,名爲菩薩,亦名摩訶薩,亦名無爲衆生,亦名無障礙衆生,亦名已得度衆生,亦名不思議衆生。然於此中,亦無有心,亦無菩提。
“復次,善男子!復有十三昧,護持菩提心。何等爲十?
“發第一心,法寳三昧所護持。
“發第二心,堅固三昧所護持。
“發第三心,不動三昧所護持。
“發第四心,不退三昧所護持。
“發第五心,寳華三昧所護持。
“發第六心,日光三昧所護持。
“發第七心,一切義三昧所護持。
“發第八心,智照三昧所護持。
“發第九心,諸佛見在前三昧所護持。
“發第十心,首楞嚴三昧所護持。
“復次,善男子!菩薩初地相,能見三千佛剎土滿中億千那由他伏藏。
“二地,能見三千佛剎土坦然平整,以衆寳暐曄莊嚴。
“三地,能見諸力士爲降伏怨敵。
“四地,能見四方有諸風輪來,有種種妙華徧布其地。
“五地,能見衆妓女以衆寳瓔珞其身,上有優鉢羅華天冠、薝蔔華天冠、婆師加華天冠、阿提目多伽華天冠而爲嚴容。
“六地,見衆寳池,八功德水湛然盈滿,其池四邊有七寳階道,底布金沙,自見己身在此池中,嬉戲娛樂。
“七地,見其左右有諸地獄,而從中過,無諸艱難。
“八地,自見兩肩上有師子王,形容端嚴,頭上有旛,有大威力降伏衆獸。
“九地,見轉輪聖王——百千大臣、剎利居士而自圍遶,以正法化無量衆生,見虛空中,有衆寳蓋垂覆其上。
“十地,見佛色身,身眞金色放大光明,大衆圍遶而爲說法。
“善男子!如是,十種相應善分別,成就十地,以三昧力故。
“復次,善男子!初地,生勝進陀羅尼;二地,生不壞陀羅尼;三地,生安隱陀羅尼;四地,生難沮壞陀羅尼;五地,生功德華種種莊嚴陀羅尼;六地,生智圓明陀羅尼;七地,生増益陀羅尼;八地,生無分別陀羅尼而爲上首,八萬四千陀羅尼同共俱生;九地,生無邊陀羅尼而爲上首,六十二億那由他陀羅尼同共俱生;十地,生無盡陀羅尼而爲上首,億千恒河沙陀羅尼同共俱生。
“復次,善男子!初地,行檀波羅蜜;二地,行尸波羅蜜;三地,行羼提波羅蜜;四地,行毗梨耶波羅蜜;五地,行禪波羅蜜;六地,行般若波羅蜜;七地,行方便波羅蜜;八地,行智波羅蜜;九地,行成就衆生滿足波羅蜜;十地,行諸願滿足波羅蜜。如是,諸波羅蜜,於諸地中皆悉成就。
“復次,善男子!菩薩摩訶薩行檀波羅蜜,有十種。何等爲十?一曰、信根;二曰、定根;三曰、大慈;四曰、大悲;五曰、我喜;六曰、彼喜;七曰、發一切願;八曰、持一切衆生;九曰、四攝,十曰、親近諸佛法。是名十種法,成就檀波羅蜜。
“復次,善男子!行尸波羅蜜,有十法。何等爲十?一曰、離八難;二曰、成就佛功德;三曰、離聲聞地;四曰、離辟支佛地;五曰、身清;六曰、口清;七曰、意清;八曰、莊嚴心;九曰、斷地獄縁;十曰、所期得滿足。行此十法,即成就尸波羅蜜。
“復次,善男子!行羼提波羅蜜,有十法。何等爲十?一曰、忍力;二曰、踊躍;三曰、成就衆生;四曰、於甚深法能忍;五曰、無彼我;六曰、斷瞋恚;七曰、不惜身;八曰、不惜命;九曰、捨癡;十曰、觀法身平等。如是十種法,成就羼提波羅蜜。
“復次,善男子!菩薩摩訶薩行毗梨耶波羅蜜,有十法。何等爲十?一曰、精進根;二曰、精進力;三曰、正勤;四曰、正念;五曰、以身助衆生;六曰、以心口隨生;七曰、行處不退轉;八曰、除嬾惰;九曰、降伏惡知識;十曰、集一切智。是名十法,成就毗梨耶波羅蜜。
“復次,善男子!菩薩摩訶薩行禪波羅蜜,有十法。何等爲十?一曰、定根;二曰、定力;三曰、等定;四曰、遊戲諸禪;五曰、三昧;六曰、三昧報;七曰、不毀衆善法;八曰、滅除煩惱怨;九曰、於正法捨;十曰、定䕃。如是十法,成就禪波羅蜜。
“復次,善男子!菩薩摩訶薩行般若波羅蜜,有十法。何等爲十?一曰、慧根;二曰、慧力;三曰、正見;四曰、正念;五曰、䕃方便;六曰、分別界;七曰、聖諦;八曰、無障智;九曰、廻邪見;十曰、無生法忍。行如是十法,得成就般若波羅蜜。
“復次,善男子!菩薩摩訶薩行方便波羅蜜,有十法。何等爲十?一曰、同衆生行;二曰、持衆生;三曰、大悲;四曰、無猒;五曰、離聲聞、辟支佛行;六曰、入波羅蜜;七曰、如實分別器量;八曰、扶助善心;九曰、入不退轉地;十曰、降伏衆魔。是名十法,成就方便波羅蜜。
“復次,善男子!云何名爲波羅蜜義?行勝進滿足,是波羅蜜義;成就第一智,是波羅蜜義;不在有爲、不處無爲,是波羅蜜義;生無大患,善能覺知,是波羅蜜義;本所未覺,今悉了知,是波羅蜜義;無盡法藏廣能示現,是波羅蜜義;善除障礙,是波羅蜜義;布施、持戒、忍辱、精進、禪定、智慧、方便等不望報,是波羅蜜義;解一切衆生界,是波羅蜜義;滿足無生法忍,是波羅蜜義;成不退轉,是波羅蜜義;修淨佛國,是波羅蜜義;成就衆生,是波羅蜜義;處於道場,覺一切智,是波羅蜜義;降伏衆魔衆,是波羅蜜義;成就諸佛一切種智,是波羅蜜義;破諸異見,是波羅蜜義;十力、四無所畏、十八不共法成就滿足,是波羅蜜義;成就十二行法輪,是波羅蜜義。
“如是,善男子!波羅蜜義甚深無量,我但爲汝略說之耳。”
爾時,㑹中有天子,名師子奮迅光,即從座起,合掌白佛,言:“善哉,世尊!如上所說甚深希有!諸佛功德譬如甘露,充足一切。”
佛告天子:“善哉,善哉!如汝所說。若有比丘、比丘尼、優婆塞、優婆夷,天、龍、夜叉、乾闥婆、阿脩羅、迦樓羅、緊那羅、摩睺羅伽、人、非人等及菩薩摩訶薩聞是經典,必於阿耨多羅三藐三菩提不復退轉。
“何以故?天子!若有善男子、善女人宿植德本,乃能得聞是經,非是少功德人之所聽聞!若有暫聞此經,讀誦書寫,此人捨是身已,常見諸佛。見諸佛已,能於佛所轉妙法輪,即得無盡陀羅尼印,亦得解一切衆生心行陀羅尼,亦得日光普照陀羅尼,亦得淨無垢陀羅尼,亦得一切諸法不動陀羅尼,亦得金剛不壞陀羅尼,亦得甚深義藏演說陀羅尼,亦得善解一切衆生語言陀羅尼,亦得虛空無垢遊戲無盡印印陀羅尼,亦得諸佛化身陀羅尼。況復聞已,如說修行!
“善男子!若有菩薩得如是法,則能於十方世界諸佛剎土化作佛身,而爲衆生演說妙法,然於法相不動,亦無去來;雖成就衆生,無有衆生而可得者;常爲說法,而無所說;恒現受生,而無生滅;雖現來去,無來去相。”
爾時,世尊說是法時,三千菩薩得無生法忍,無量衆生皆發阿耨多羅三藐三菩提心。
思無量義菩薩及諸天、龍、夜叉、乾闥婆、阿脩羅、人、非人等,聞佛所說,歡喜奉行。
莊嚴菩提心經
龍藏音釋
1、商賈:商,式羊切(shang1);賈,公戶切(gu3)。
2、暐曄:暐,于鬼切(wei3);曄,域輙切(ye4);暐曄,光盛貌。
西安聖愛會龍藏法音定捐群供養此經一卷
西安釋典文化龍藏法音工作室製作