大方等大集經卷第二十六
北涼天竺三藏曇無讖譯
虛空目分中寳髻菩薩品第十一之一
爾時,世尊故在欲、色二界中間大寳坊中,坐師子座,放大光明猶如日月,得大自在猶如梵釋,功德高顯,猶須彌山,法界甚深,猶如大海,於大衆中演說正法,初中後善,字義眞正,具足清淨,班宣梵行,爲諸菩薩淨於法印,令諸菩薩聞已修習。
爾時,東方過九萬二千諸佛世界,彼有世界名曰善華。其土有佛,號曰淨住如來、應、正遍知、明行足、善逝、世間解、無上士、調御丈夫、天人師、佛世尊,爲化衆生,宣說正法。有一菩薩名曰寳髻,與諸菩薩其數八千,發彼世界欲來此土,齎妙寳蓋欲奉如來。其蓋周覆一千世界,及諸香華欲供養佛,妙音說偈讚歎如來:
“若諸人天得覩佛,則爲獲得大利益,
如來所受苦無量,勤精進故得菩提。
徃昔精進修菩提,超過一切諸菩薩,
爲令衆生得利益,故轉無上正法輪。
如來如是難得見,所說正法亦難聞,
獲得人身亦復難,諸根具足亦如是。
若諸衆生行不善,亦不能作三善業,
若人欲得大利益,應當覲見釋中尊。
若欲聽受無上法,並見十方諸菩薩,
具足三十二妙相,應當速詣大寳坊。
今若不種諸善根,後必不得大涅槃,
若欲具足人身者,應當速詣娑婆界。
若欲破壞三惡道,欲受人天微妙樂,
獲得無上無比樂,應當詣於娑婆界。
大醫今施甘露味,除滅衆生諸煩惱,
如來商主大法王,今日演說無上界。”
寳髻菩薩說是偈時,其聲遍滿大千世界。
時,舍利弗聞是偈已,即白佛言:“世尊,如是偈音何處演說?”
佛言:“舍利弗,東方過於九萬二千諸佛世界,彼有世界名曰善華,其土有佛號曰淨住,彼有菩薩名曰寳髻,與八千菩薩俱欲來此。是其所說,其聲聞于大千世界,勸諸衆生令修善法。”
爾時,寳髻菩薩與八千菩薩,及無量人天,來至佛所,頭靣禮拜,白佛言:“世尊,善華世界淨住如來,致敬問訊,起居輕利,氣力安不?眷屬大衆樂受法不?世尊,我從彼來至此世界,爲聽菩薩淨行法印。唯願如來,普爲一切,大慈憐愍分別解說,令諸菩薩聞已修習,破壞一切煩惱習氣修菩薩行,了知一切衆生之心,能修菩薩所有行相,能得解了智慧之行,能知一切煩惱等行,能修菩薩所修法行,能深觀察一切罪過,身得無礙見一切佛。”
佛言:“善哉!善哉!善男子,諦聽!諦聽!我今當說如是淨行十分之一。善男子,菩薩摩訶薩有四行。何等爲四?一者、波羅蜜行,二者、助菩提行,三者、神通行,四者、調衆生行。波羅蜜行者,是願方便;助菩提行者,是修道方便;神通行者,是調心方便;調心方便者,是菩提心堅固方便。
“善男子,云何名檀波羅蜜?檀波羅蜜即是淨行,能壞癡心,能修捨心,修捨心已能一切施。若有菩薩能一切施,即得四種無分別心。何等爲四?一者、不分別衆生,二者、不分別法,三者、不分別心,四者、不分別願。是名爲四。不分別衆生者,是可與、是不可與,此多與、此少與,此上與、此下與,此恭敬與、此輕慢與,此全與、此半與,此持戒、此破戒,此福田、此非福田,此得大報、此不得大報,此是正見、此是邪見,此行正聚、此行邪聚。善男子,菩薩摩訶薩得如是心,名不分別心,無憍慢心,無上下心,無罣礙心,是平等心,真正之心,平等施戒,等慈等悲,無有分別猶如虛空,是名不分別衆生。不分別法者,菩薩終不作此分別,受者爲說、不受不說,受法者施其所須、不受法者則不供給,終不觀察凡夫之人不可惠施,賢聖之人則應布施,是名不分別法。不分別心者,觀諸衆生心皆平等,不爲報施,無內外貪,非爲名施,不求果施,所愛之物施已不悔,爲攝衆生故行惠施,是名不分別心。不分別願者,施時不爲得帝釋身、梵王之身、轉輪王身、魔身、長者大臣之身,亦復不爲大自在故、大眷屬故,不爲上有,不爲聲聞、辟支佛乘,乃至不爲阿耨多羅三藐三菩提故,而行布施,是名不分別願。
“善男子,菩薩摩訶薩修惠施時,具足成就如是四事,則得逺離八不正見:一者、我見,二者、衆生見,三者、壽命見,四者、士夫見,五者、常見,六者、斷見,七者、有見,八者、無見。是名爲八。復得逺離四種功德:一者、凡夫功德,二者、聲聞功德,三者、縁覺功德,四者、余習功德。如是施已,不觀四相:一者、常相,二者、樂相,三者、我相,四者、淨相。能淨四法:一者、淨身,二者、淨口,三者、淨心,四者、淨願。逺離三礙:一、果報礙,二、聲聞礙,三、悔心礙。
“善男子,菩薩修行如是施時,逺離三畏:一者、憍慢畏,二者、上慢畏,三者、魔業畏。菩薩修行如是施時,具四種印:一者、內空印,二者、外空印,三者、衆生空印,四者、菩提空印。如是施時,具四精進:一者、滿衆生故具足精進,二者、護佛法故具足精進,三者、爲具三十二相、八十種好故具足精進,四者、淨佛土故具足精進。是時復得具足四念:一者、念菩提心,二者、念欲見佛,三者、心常念慈,四者、念離煩惱。如是施時,淨於三事:一者、自身,二者、他身,三者、菩提。如是施時,淨于四智:一者、界智,二者、衆生滿足智,三者、願智,四者、助菩提智。善男子,菩薩若能行如是法,則能淨于檀波羅蜜。
“善男子,云何菩薩淨尸羅波羅蜜行?善男子,有一種淨,所謂菩薩憐愍一切世間衆生,勝於聲聞、辟支佛慈,能壞魔業調諸衆生,具足無量功德寳聚,無有放逸。復有二種:一者、於諸衆生不生惡心,二者、調諸衆生令向菩提。復有三種:一者、淨身,逺離一切身惡業故;二者、淨口,逺離一切口惡業故;三者、淨意,逺離一切貪恚邪見故。復有四種:一者、勸諸衆生令持禁戒;二者、勸諸衆生具足淨戒;三者、能調諸毀戒者;四者、見持戒者,供養恭敬,尊重讚歎。復有五種:一、持戒已不生憍慢,二、見毀戒不生輕慢,三、見持戒心無嫉妬,四、終不求聲聞之乘,五者、不念辟支佛乘。復有六種:一者、念佛,爲過戒故;二者、念法,爲過戒已心不生悔;三者、念僧,爲能具足如來戒故;四者、念戒,爲不求有諸果報故;五者、念施,爲能一切悉施與故;六者、念天,爲欲具足諸善法故。復有七種:一者、深信一切佛法;二者、勤行精進,爲得佛法故;三者、具智,爲知一切諸佛法故;四者、聞已能說一切佛法故;五者、供養父母、師長、和尚;六者、畏於現在、未來惡業;七者、有慚愧心。復有八種:一者、不爲利養顯異惑衆;二者、不說自事,離一切故;三者、不贊供養,心知足故;四者、行聖種性,樂善法故;五者、修頭陀法,不惜身命故;六者、樂於寂靜,離說世事故;七者、深心樂法,猒三界故;八者、至心護法,不惜命故。復有九種:一者、離九惡心,過九衆生所居處故;二者、念淨;三者、念修;四者、增長善法;五者、心樂寂靜;六者、離煩惱熱;七者、莊嚴舍摩他;八者、勤行精進;九者、不欺衆生。復有十種:一者、淨身三業,二者、淨口四業,三者、淨意三業,四者、逺離嫉妬,五者、離諂曲心,六者、至心念戒,七者、爲持戒故勤行精進,八者、輭語,爲調衆生,九者、受身,爲衆生使,十者、於諸福田不生輕慢。善男子,菩薩修行尸波羅蜜,有二種淨行:一者、有心有相及以莊嚴,寧舍壽命終不毀戒;二者、無心無相及無莊嚴,於一切法心無所著。復有二種:一者、淨於內入,二者、不求一切外入。復有二種:一者、常願菩提之心,二者、不觀本向菩提戒相。
“善男子,云何菩薩淨羼提波羅蜜行?善男子,菩薩摩訶薩受罵不報,口業淨故;受打不報,身業淨故;受瞋不報,意業淨故。善男子,菩薩摩訶薩雖受罵辱所以不詶(chou2),護衆生故;受諸楚毒所以不報,護後世故;被截手足,慈心不瞋,護菩提故;見有求者,心不生瞋,爲四攝故,生慈心故,增菩提道故,壞慳貪故破魔業故。善男子,菩薩摩訶薩修念佛已,行於忍辱,受一切苦,爲得佛身故。善男子,復有菩薩修於忍辱,爲欲具足得十力故。復有菩薩修於忍辱,爲欲成大師子吼故;復有修忍,爲知三世無罣礙故;復有修忍,爲得大慈大悲力故;復有修忍,爲得具足一切智故。善男子,菩薩摩訶薩具足二力,能成就忍:一者、智力,二者、修力。以智力故觀於身心,是故爲忍;以修力故不著諸法,是故爲忍。復次,善男子,淨忍菩薩則能觀察一切法中無有衆生,是故修忍。一切諸法其性解脫,是故菩薩觀一切法無忍無瞋,若於諸法心無所著,是名爲忍。善男子,菩薩有二忍:一者、觀如法身,二者、觀如法界。菩薩摩訶薩若能如是觀二法者,是名菩薩淨羼提波羅蜜行。
“善男子,云何菩薩淨毗梨耶波羅蜜行?若菩薩摩訶薩,於諸修行不息不悔,於諸善法心無猒足,亦樂修行五波羅蜜,常求莊嚴一切善法,擁護正法樂宣說之,調伏衆生心無休息,過於聲聞、辟支佛乘,擁護一切諸佛正法,修諸苦行其心不悔,終不喪失本昔善根,廣修多聞心無猒倦,爲衆走使不生愁悔,是名精進。如是精進云何名淨?若能觀身猶如影像,口無言說,心畢竟淨,以盡智觀諸法,以無生智知諸有盡。如是觀時則能莊嚴三種精進:一者、體莊嚴,二者、覺莊嚴,三者、分別莊嚴。復有三種不著精進:一、不著眼,二、不著色,三、不著識,乃至法識亦復如是。是名不取不捨精進。具足如是勤精進已,不取惠施、不捨慳貪,不取持戒、不捨毀戒,不取忍辱、不捨瞋恚,不取精進、不捨懈怠,不取禪定、不捨亂心,不取智慧、不捨愚癡,不取善法、不捨惡法,不取佛道、不捨二乘,是名二種勤精進也,是二精進能具佛法。復有二種,所謂內外。若有菩薩能修如是勤精進者,是名毗梨耶波羅蜜行淨。
“善男子,云何菩薩淨禪波羅蜜行?若有菩薩摩訶薩,取諸禪支觀諸禪支,觀已入定,旣入定已,不貪著色、受、想、行、識,是名爲禪。非著眼禪乃至意禪,是名爲禪。非著色禪乃至法禪,是名爲禪。非著地、水、火、風、空禪,是名爲禪。非著日、月、釋、梵、自在天禪,是名爲禪。非著欲界、色無色禪,是名爲禪。非著此彼禪,是名爲禪。非觀身心禪,是名爲禪。非著上下禪,是名爲禪。非著四取禪,是名爲禪。非著衆生、壽命、士夫、我、人相禪,是名爲禪。非著常見、斷見、有無見禪,是名爲禪。非畢竟盡漏禪,是名爲禪。非入定聚禪,是名爲禪。非得沙門果禪,如是禪者,非畢竟行禪。名空調伏禪,非真空禪;名無相調伏禪,非眞無相禪;名無願調伏禪,非眞無願禪。是名菩薩具足成就大慈大悲一切空行禪。云何名爲具一切空?若能不觀布施、持戒、忍辱、精進、禪定、智慧、方便、慈悲喜捨、四諦、菩提、智慧誓願莊嚴、舍摩他、毗婆舍那、解脫、慚愧,是名諸佛方便三昧神通無礙智,攝取十力、四無所畏、十八不共法,不爲二乘之所染汙,斷諸習氣,具足無量大神通智,爲諸衆生之所歸依,莊嚴世法及出世法,能善調伏一切衆生,渡於四流生死大海,能斷一切所有繫縛,淨諸法性,是名性寂靜,非向法寂靜,亦取向法捨性,了了向法盲性,有聞向法聾性,勤調伏向法停住,消滅寂靜,調伏熾然,是名一切行空。
“善男子,譬如三千大千世界,所有衆生悉善知畫,其中或有善能泥塗,或有磨彩,或曉畫身不曉手足,或曉手足不曉面目。時,有國王以一張㲲與是諸人,而告之言:‘凡能畫者,悉來聚集於此㲲上,畫吾身像。’爾時,諸人悉來聚集,隨其所能而共作之。有一畫師,以縁事故竟不得來。諸人畫已,持共上王。善男子,可言諸人悉集作不?”
“不也,世尊。”
“善男子,我說此喻,其義未顯。善男子,一人不來故,不得言一切集作,亦不得言像已成就。佛法行者亦復如是,若有一行不成就者,不名具足如來正法,是故要當具足諸行,名爲成就無上菩提。”
說是法時,六萬菩薩於一切行得具足空。
“善男子,云何菩薩摩訶薩淨般若波羅蜜行?善男子,菩薩摩訶薩具十二慧:一者、知過去無礙,二者、知未來無礙,三者、知現在無礙,四者、知有爲無礙,五者、知無爲無礙,六者、知一切世作無礙,七者、知出世無礙,八者、辯才無礙,九者、知實無礙,十者、知世諦無礙,十一者、知第一義諦無礙,十二者、知諸衆生利鈍無礙。是名爲慧,難破能破,難觀能觀,難解能解,譬如金剛不可沮壞。是名出世之慧、畢竟慧、一切衆生眞解心慧,難行難入難見,甚深難可習學,正見正聚,逺離諸見及以習氣,自知了了知見一切衆生之心,法智義智無所貪著,曠大光明無諍無近,善知時節過於時節,正聚護正聚,畢竟覺、正覺、實覺,逺諸垢穢,不爲一切之所呵責,一行無行,一切衆生行,無足跡行。雖離一切世間之行,亦不逺離一切世行;雖離世界,不離佛土;雖離一切諸行莊嚴,亦不逺離調伏衆生;雖離諸行,不離善行;雖離衆生心行因縁,不離知於衆生心行;雖離世行,不離世法;雖離諸身,亦入衆生心,是名爲慧。如是智慧甚爲難得,非善根純熟終不能獲,不能常修行善法者亦不能得。如是智慧,菩提樹下乃能得之,眞如法性,諸佛所護,度至彼岸,知一切法施甘露味,是故名爲般若波羅蜜。善男子,如是智慧,畢竟了知一切縁、一切相、一切衆生心之所行,以是義故名爲智慧。如是智慧有二寂靜:一者、知礙相寂靜,二者、知無礙相寂靜。復有二種:一者、無覺淨,二者、離諸見淨。如是智慧,菩薩摩訶薩常遊衆生利鈍根中、衆生心中、一切法中,觀諸煩惱即是智慧。菩薩雖住諸界,多住佛界,能善觀見十方世界,離一切蓋,悉是一切佛法根本,具足一切無上佛法,不學諸法、不離諸法,不壞一法、不成一法。菩薩成就如是智慧,能作功德,能讀誦說一切佛法,一切福德悉能得之,皆能修成一切善法,是名菩薩淨般若波羅蜜行。”
說是法時,二萬二千衆生發阿耨多羅三藐三菩提心,八千菩薩得無生忍,五百比丘漏盡意解,十千天人得須陀洹果。
爾時,一切天與人同聲而言:“世尊,若有人能信是法者,當知此人諸佛所護,何況有能受持、讀誦、書寫供養!”
“善男子,云何菩薩摩訶薩淨助菩提行?善男子,菩薩摩訶薩觀身念處,有二種行:一者、不淨行,二者、淨行。不淨行者,觀身不淨,臭穢充滿,無常無住誑諸凡夫。淨行者,菩薩摩訶薩作是思惟:‘我今因是不淨之身,得淨佛身,得淨法身、淨功德身、一切衆生所樂見身。’復次,善男子,菩薩摩訶薩觀身身已,能淨二行:一者、無常,二者、常。菩薩摩訶薩觀身無常畢定當死,如是觀已,不爲身故造結惡業,邪命自活;修三堅法:一者、身堅,二者、命堅,三者、財堅。如是觀已,能爲衆生而作給使,即得逺離身、口、意曲。菩薩如是觀身無常,得如是等無量功德。云何爲常?菩薩摩訶薩觀無常已則得常身,因無常故得功德身,因無常故不斷佛種、法種、僧種。善男子,又復常者即是無盡,無盡者即是無爲,無爲者即是一切智所行處,一切智所行處者即是空無相願。又復常者即是虛空,菩薩摩訶薩觀一切法猶如虛空,是名菩薩摩訶薩常行。善男子,復有菩薩修身念處,觀察一切衆生之身,畢竟當是如來佛身。如如來身,法身亦爾,如是二身,我身亦爾,是名菩薩觀無漏身。菩薩爾時所得善法,隨其多少悉是無漏。以如是法,發願迴向一切種智,得無漏已,終不起漏。所言漏者即是三漏,所謂欲漏、有漏、無明漏。菩薩了了知三漏已,爲衆生故生於欲界,亦復不爲欲漏所汙;色、無色界亦復如是。無明漏者已拔其根。何以故?拔無明故則無見漏。菩薩摩訶薩修身念已,於是身中,不見我及我所,不生憍慢;離我、我所故,不求不取一切財物,不求取故於物無諍,以無諍故即是寂靜。夫寂靜者即是忍辱,住於忍辱不上不下,不上下者則如法住,如法住者,不行善法,不行惡法。不上下已即得善友,得善友已遇善知識,遇善知識故得聞正法,聞正法故,不以漏心向有漏法,是名過於諸漏境界,過漏境已當入禪定。旣入定已,乃至一法不生覺觀;無覺觀故,不作一法,不變一法,是名如法,是名一切法平等。若得如是諸法平等,是名一切智。善男子,菩薩摩訶薩若能如是觀身念處,是名觀身身念。
“善男子,菩薩爾時次觀受念處,於有受者生慈悲心,向諸衆生作如是言:‘畢竟樂者斷一切受。若人能斷一切受者,即是常樂。’菩薩爾時隨所受者生慈悲心,若自若他受樂受時,逺離愛心生於慈心;若受苦時,逺離瞋心生於悲心;若受不苦不樂,離無明心生於捨心。是故菩薩受樂受時不生貪著,受苦受時不生瞋恚,受不苦不樂受時不生無明。菩薩爾時觀一切受無常、苦、無我,見受樂者即知是苦,見受苦者如癰如瘡,見不苦不樂受是不寂靜;觀於樂受即是無常,觀於苦受即是空無,不苦不樂即是無我。菩薩爾時作是觀已,見是諸受即是無受,見一切受即是有爲,若是有爲即是生滅散漏無住。如是觀已,不見於我,不見受者,是名菩薩大智方便。因是方便,見一切受無常生滅,觀一切法悉是空無,無受受者,無作作者,從縁而生,從縁而滅,無屬無取,於諸因縁不生覺觀。因無覺觀,作如是言:‘諸因縁法皆悉是空。’菩薩摩訶薩如是觀時成受念處,能令身心皆悉寂靜,知一切行,是名一切智,是名脩受受念處。
“云何菩薩修心念處?菩薩摩訶薩住菩提心,觀是心性,不見內入心,不見外入心,不見內外入心,不見陰中心,不見界中心;旣不見已,作是思惟:‘如是心、縁,爲異不異?若心異縁,則一時中應有二心。若心即縁,不應復能觀於自心;猶如指端不能自觸,心亦如是。’作是觀已,見心無住無常變異,所縁處滅,即知是心非從縁生非不縁生、非常非斷、非內非外、非有非無。觀心如是,不妨如法知心寂靜,是名菩薩修心心念。復次,善男子,菩薩摩訶薩觀心非色不可覩見,非是覺觀,是名菩薩修心念處。如心,心數亦如是;如心數,心行亦如是;如心行,心所求法亦如是;如所求法,菩提亦如是;如菩提,一切善法亦如是。菩薩若觀心,如獼猴、畫水、朝露、蜂王、魚母,如河如焰,如想逺事,獨行無身,常轉無停,貪著諸界次第生滅,能攝如是無量之心,令住一處不動不轉,不漏不錯,不亂不散,是名舍摩他。菩薩若能作如是觀,是名成就觀心心念處,是名知心境界,是名知心法界,是名知心眞實之相,是名知心眞實之性,即是廣知,即是淨知,了知、眞知、實知如幻,是名知法,名知心性,名知心盡,名無取知、無罣礙知。菩薩摩訶薩如是觀已,善知一切衆生心性,知已如應而爲說法。如知自心性,知一切衆生心性,亦復如是。如知自心相,知一切衆生心相,亦復如是。如知自心空,知一切衆生心空,亦復如是。如觀自心平等,觀一切衆生心平等,亦復如是。作是觀已不動法界,是名菩薩修心心念處。
“善男子,云何菩薩修法念處?菩薩摩訶薩作如是觀,法出法滅,無我、衆生、壽命、士夫,無生無滅,無沒無出,是名法性。若能求法,是名出法;若不求法,是名滅法。若善不善,出者從縁,滅者從縁。如是觀時觀於三行,所謂惡行、善行、不動行。是三行中,我當常行極善之行,爲十善法。十善法者,爲淨身業,欲求如來三十二相、八十種好,他不能害。淨口業者,凡有所說衆樂聽受。淨心業者,於諸衆生其心平等。常入禪定,淨四無礙智。淨慈心故,施衆生常樂。淨悲心故,無量世中爲衆生受苦其心不悔。淨於十力,爲知衆生諸根利鈍。淨四無畏,爲知衆生障無障故。淨十八法,爲知三世無障礙故。淨一切佛法,爲一切衆生無能勝故。菩薩摩訶薩能如是觀,於諸善法及諸功德不生猒足,親近善行,逺離惡行及煩惱習,真實了知於不動行,雖知不貪心得自在,隨願徃生非結業生,生於欲界爲衆生故。善男子,菩薩摩訶薩得善方便,觀法念處,修習莊嚴,助菩提法,逺離一切障菩提垢,得是功德,不著常見,不著斷見,離是二見行於中道。夫中道者有二種法:一者、不善念,二者、無明。是二法中心不放逸,是名中道。復有二法:一行、二識。復有二法:一者、名色,二者、六入。復有二法:一觸、二受。復有二法:一愛、二取。復有二法:一有、二生。復有二法:一老、二死。是二法中不放逸者,是名中道。如是中道,世間智慧所不能見,不可宣說,不可顯示,無有相貌,無色無處,無取無捨,清淨寂靜。善男子,夫中道者,不可眼見,乃至不可觸觸,亦無至處亦世出世,不可宣說非多非少,故名中道。善男子,我與無我名爲二邊,若有說言非常非斷、非命非士、非想非非想、非覺非非覺、非實非虛、非此非彼、非有非無、非有爲非無爲、非行非非行、非生死非涅槃,不作如是,是名中道。復次,善男子,菩薩摩訶薩觀法法念,不分別法界;如法界,衆生界亦如是。如是二界名虛空界,一切諸法悉入法界。夫法界者即衆生界,衆生界者即無分別。是名觀察一切法,等見一切界即是法界,雖明了見而心不著,以不著故則無分別。菩薩摩訶薩不以肉眼、天眼、慧眼觀法念處。何以故?如是三眼無相貌故。是故觀法則以法眼,雖了了知而心不著,雖復不著不失法界,是名佛智。能知如是甚深法界,亦不失於一切智念,是名菩薩修法法念處。
“善男子,菩薩摩訶薩何故修習是四念處?爲欲逺離四顛倒故,修身念處爲離淨倒,修受念處爲離樂倒,修心念處爲離常倒,修法念處爲離我倒。又離四食,修身念處離於揣(tuan2)食,修受念處離於觸食,修心念處離於識食,修法念處離於思食。又復逺離識四住處,修身念處離住色處,修受念處離住受處,修心念處離住想處,修法念處離住行處。復離五陰,修身念處逺離色陰,修受念處逺離受陰,修心念處逺離識陰,修法念處離想、行陰。是名菩薩淨四念處行。
“善男子,云何菩薩净四正勤行?菩薩摩訶薩常樂修習一切善法,未生惡法爲不生故勤行精進,已生惡法爲逺離故勤行精進,未生善法爲令生故勤行精進,已生善法爲住不失故勤行精進。善男子,菩薩摩訶薩於無量世修習善行,是故性善,不以方便令惡不生。若有菩薩修四正勤,心得自在。正勤者,菩薩爾時心及心數與大慈悲和合共行,故名正勤。菩薩爾時次第修習四如意足:一者、欲,二者、心,三者、進,四者、慧。專念至心念於菩提,是名爲欲;修大悲故覺心輕便,是名爲心;逺離惡法,是名精進;得方便故,名之爲慧。菩薩修四如意足已,得四自在:一者、壽命自在。以自在故,雖生短命,自得長壽,爲調衆生,與長壽者演說正法,於長壽中能現短壽。隨是菩薩所生之處,若天、若人得命自在。二者、身得自在。以自在故,隨心作身,隨心作色,示現威儀爲衆生故。菩薩若欲與諸衆生其身同等,高大微小悉皆能作。三者、得法自在。以自在故,能知一切世出世法,示諸衆生一切世事,於出世行心亦不退,明知甚深十二因縁,得無礙智,能爲衆生說種種法。無量衆生聞是法已,發阿耨多羅三藐三菩提心。四者、願得自在。以自在故,令四大海合作一海,不來不去,無有動轉,如本無異;亦令三千大千世界諸須彌山合爲一山,不來不去,無有動轉,如本不異。于四天王、三十三天無所妨礙,欲令三千大千世界,悉作金寳、七寳、栴檀、華香、瓔珞,虛空水火皆隨意成。是名菩薩得四自在。善男子,菩薩若得四如意足,則得面見十方諸佛,與共語言進止一處;一切梵天、帝釋、四王、阿脩羅、乾闥婆、迦樓羅、緊那羅、摩睺羅伽,亦復如是。
“云何莊嚴四如意足?善男子,若能供養父母、和尚、師長、有德,見諸衆生先意問訊,柔輭與語,如語而作,視諸衆生其心平等,善心、正心、恭敬心、慚愧心,逺離貪欲、瞋恚、愚癡,無欺無貪,無妬無慳,營他事業如己所作,無勢力者助其力勢,泥塗之處薦治土石,河澗溝渠造作橋梁,或以身負,或施船濟,常施衆生所須之物,口不說他衰惱之事,亦不譏刺他所犯罪,有犯罪者能如法除,遮諸煩惱令不生起,所重之物能以施人,旣施之後心不生悔,爲諸衆生發願迴向,信心以善勸諸衆生,不惜身命少欲知足,於他利養心無悕望,常念出家亦勸衆生,念善知識心無捨離,於怨親中平等無二,以種種乘施行路者,羸乏之人施床卧具,有恐怖者能爲救護,視諸衆生如父母想,不輕毀戒施貧財物,有病瘦者給其醫藥,施恩於他不自稱說,終不斷絕三寳種性,常念無爲,逺離世事一切諸惡不善之法,不爲世法之所染污,不失菩提至心之念,是名莊嚴淨四如意足行。
大方等大集經卷第二十六
西安释典文化龙藏法音工作室制作